Bij een slechtnieuwsgesprek heeft de arts het relatief gemakkelijk

Afgelopen weekend was weer een mooie aflevering van zomergasten met longarts Wanda de Kanter. Ik deel de mening van Emma Curvers van de Volkskrant; Wanda de Kanter is geen drammerige activist, maar een warmbloedige arts. Mooi om te zien hoe zij de verschillende valkuilen die Janine Abbring haar voorschotelde wist te omzeilen. In plaats van woedend te reageren toen de breuk met de Alliantie Nederland Rookvrij ter sprake kwam reageerde zij mild met; ‘we hebben dezelfde agenda’.

Aan alles was te zien dat Wanda de Kanter zich uitstekend en professioneel had voorbereid op het programma. Een compliment aan haar pr-coach/trainer is op zijn plaats en een nog groter compliment verdient De Kanter zelf met haar inzet en voorbereiding. Bijzonder knap dat zij al die tijd geen steken heeft laten vallen. Daarmee heeft zij zichzelf en haar strijd tegen de rookindustrie een prima dienst bewezen. Oefening baart kunst.

Elke longarts krijgt te maken met patiënten met longkanker en dus ook met de onvermijdelijke slechtnieuwsgesprekken. De Kanter gaf aan die gesprekken goed voor te bereiden. Zolang iemand de spelregels en structuur van een slechtnieuwsgesprek maar goed volgt, zijn dit gesprekken die in de regel goed verlopen. De emoties van de patiënt die het gesprek ondergaat zijn nog niet losgebroken, dat komt later pas. De meeste slechtnieuwsgesprekken worden door de arts goed en professioneel gevoerd. De Kanter beseft heel goed de noodzaak om haar rationele benadering van al die doodzieke patiënten zelf ook een plaats te geven. Voor buitenstaanders kan haar opmerking; ‘een minuutje mediteren bijvoorbeeld’ vreemd overkomen, maar het is wel precies goed. Op tijd de eigen emoties een plekje geven is iets wat De Kanter aangaf geleerd te hebben.

Uit een ver verleden (1986) kwam een mooie rapportage van Cherry Duyns. De verpleegkundige vertelde voor de camera hoe lastig zij het contact met doodzieke patiënten soms vond. De vraag ‘hoe vertel ik het in hemelsnaam aan mijn kinderen dat ik dood ga’ is ook een hele moeilijke. In de zorg zijn het veelal de verpleegkundigen, verzorgenden en assistenten die met rauwe uitingen van emoties als verdriet angst en woede geconfronteerd worden. Zij staan op gelijk niveau met de patiënt of diens familie en zijn daardoor makkelijker aanspreekbaar en benaderbaar.

In tegenstelling tot het slechtnieuwsgesprek is er hier geen planning mogelijk. Of je nou over de afdeling loopt, even de telefoon opneemt of aan de balie werkt, een lastig gesprek kan zo maar oppoppen. In de gezondheidszorg zijn pijn, teleurstelling, angst, verdriet en zorgen voor de toekomst overal aanwezig. De structuur van een dergelijk “tussendoor” gesprek moet je als medewerker zelf opbouwen en opvolgen, afhankelijk van de situatie. Vragen en opmerkingen komen onaangekondigd en de inhoud laat zich minder makkelijk voorspellen.

Het is belangrijk dat zorgmedewerkers getraind worden in communicatieve vaardigheden. De juiste woorden verzachten de pijn en helpen wonden te genezen. Letterlijk. Er is door het NIVEL wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het genezend effect van een goede communicatie. Het effect van goede communicatie is weliswaar lastig te meten, maar het blijft een waardevolle en noodzakelijke bijdrage van de zorgmedewerker aan het genezingsproces. Het maakt het werken in de zorg soms zwaar maar ook mooi.

Hospitality in de zorg valt of staat met goede communicatie.

Vera van Kampen, Wijk bij Duurstede 26-8-2019
Communicatietrainer en eigenaar van Hospitality in de Zorg
Neem ook eens een kijkje bij www.calyxtraining.nl, sterk in telefoontraining, training klantgericht communiceren en helpdesk training.

Bronnen:
Zomergasten, VPRO uitzending zondag 25 augustus 2019
Volkskrant, TV recensie van Emma Curvers over Zomergasten, “Wanda de Kanter is in Zomergasten geen drammerige activist, maar een warmbloedige arts”, maandag 26 augustus 2019